ISO Nedir?

 ISO sanıldığı gibi “International Organization for Standardization” isminin baş harflerinden oluşmaz. İngilizce açılım kısaltılınca “IOS”, Fransızcadaki “Organisation Internationale de Normalisation” kısaltılır ise “OIN” olmaktadır. ISO, Yunanca “eşit” manasına gelen “isos” kavramından türeyerek şimdiki haline gelmiştir.

ISO Uluslararası Standart ve Organizasyonu

1947 senesinde kurulmuş olan ve standardizasyon çalışmalarının sonucu sanayiye, ticarete ve tüketicilere katkı sunan ISO Uluslararası Standart Organizasyonudur.

ISO 9000 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları’nın temeli 1963 senesinde Amerika Birleşik Devletleri’nde savunma teknolojisindeki kaliteyi uygulayabilmek adına hazırlanan MIL-Q-9858’e dayanır. (Doğan ve Tütüncü, 2003: 50).

• ABD’de savunma teknolojisinde 1963 yılında MIL/Q/9858
• NATO üyesi ülkelerde 1968 yılında AQAP Standartları
• İngiltere’de 1979 yılında BS 5750
• ISO tarafından 1987 yılında ISO 9000 serisi
• CEN tarafından 1988 yılında EN 29000 Standartları
• TS’de 1988 yılında 6000 Kalite Güvence Sistem Standardı olarak yayımlandı
• 1991 yılında TS-EN-ISO 9000
• 1994 yılında ISO tarafından revize edildi
• 1996 yılında EN 29000 serisi EN-ISO 9000 olarak yayınlandı
• ISO tarafından 2000 yılında revize edildi ve 9001:2000 olarak yayımlandı. 

ISO Ne Demek?

ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), 1947 yılında kurularak, dünya genelinde kalite, güvenlik ve verimlilik standartlarını belirlemek üzere kurulan önemli bir organizasyondur. Bu örgüt, dünya çapında endüstriyel ve ticari süreçlerdeki uyumluluğu ve güvenliği artırmaya yönelik uluslararası standartlar geliştirmektedir. ISO, şu an itibariyle toplamda 22.528 uluslararası standart ve ilgili belge yayımlamıştır, bu da onu küresel ölçekte en büyük ve en kapsamlı standart geliştiren kuruluşlardan biri haline getirmektedir (Sidjabat et al., 2019: 58). Bu sayede, dünya çapında işletmelerin ve kuruluşların faaliyetleri, birbirine uyumlu ve standartlara dayalı hale gelmiştir.

ISO’nun sağladığı bu sistematik ve düzenli yapılar, yalnızca kaliteyi değil, aynı zamanda güvenliği, verimliliği ve çevresel sürdürülebilirliği de teşvik etmektedir. Örgütün belirlediği standartlar, bir organizasyonun operasyonel mükemmeliyetini sağlayarak, tüm dünya genelindeki ticaretin ve endüstrilerin daha verimli çalışmasına olanak tanır. ISO’nun öncelikli hedefi, ürünlerin ve hizmetlerin kalitesini arttırmak, bunların güvenliğini sağlamak ve çevresel etkilerin en aza indirilmesini temin etmektir. Bu doğrultuda oluşturulan her bir standart, uluslararası ticaretin daha güvenli, sürdürülebilir ve verimli olmasına katkı sağlar.

ISO ve Geliştirdiği Başlıca Standartlar

ISO’nun geliştirdiği başlıca standartlardan bazıları, işletmelerin süreçlerini optimize etmelerine, müşteri memnuniyetini artırmalarına ve çevresel etkilerini azaltmalarına yardımcı olan kritik araçlar sunmaktadır. Örneğin, ISO 9001 kalite yönetim sistemi, bir işletmenin süreçlerini analiz ederek, bu süreçlerin daha verimli hale getirilmesini ve bu sayede müşteri memnuniyetinin artırılmasını hedefler.

ISO 9001 standardı, işletmelere yalnızca ürünlerinin veya hizmetlerinin kalitesini güvence altına almayı değil, aynı zamanda sürekli iyileştirme kültürünü yerleştirmeyi de öğretir. Bunun yanı sıra, ISO 14001 çevresel yönetim sistemleri, organizasyonlara çevresel etkilerini minimize etmek ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için bir çerçeve sunar. Bu çerçeve, işletmelerin çevresel performanslarını iyileştirirken, aynı zamanda çevreye zarar vermeyen bir üretim süreci inşa etmelerine olanak tanır.

ISO’nun bu tür standartları, işletmelerin yalnızca kendi iç süreçlerini iyileştirmelerine değil, aynı zamanda çevresel sorumluluklarını yerine getirmelerine de olanak tanır (Alnavis et al., 2021: 132). Bu standartlar, yalnızca çevresel sürdürülebilirlik sağlamakla kalmaz, aynı zamanda toplum ve ekonomi üzerindeki olumlu etkileriyle de dikkat çeker.

ISO ve Stratejik Faydaları

ISO standartlarının benimsenmesi, yalnızca organizasyonlar için değil, aynı zamanda küresel pazar için de önemli stratejik faydalar sağlar. Araştırmalar, ISO 9001 ve ISO 14001 gibi standartların benimsenmesinin, işletmelerin finansal performanslarını güçlendirdiğini ve pazar paylarını artırdığını göstermektedir (Cândido et al., 2016:23). Bu tür standartların benimsenmesi, firmaların uluslararası pazarlarda rekabet avantajı elde etmelerini sağlar.

ISO sertifikası, bir işletmenin kalite, güvenlik ve sürdürülebilirlik alanlarında uluslararası düzeyde kabul edilen bir standart olduğunu kanıtlar ve bu da onu hem ulusal hem de küresel pazarlarda daha güvenilir kılar. Ayrıca, ISO 9001 ve ISO 14001 gibi standartlar, bir organizasyonun ürün ve hizmetlerine olan güveni artırır, müşteri sadakatini sağlar ve uzun vadeli büyüme için sağlam bir temel oluşturur.

Bununla birlikte, ISO 27001 gibi daha yeni standartların benimsenme oranı, diğer standartlara kıyasla daha düşük kalmaktadır. Ancak, ISO 27001, özellikle bilgi güvenliği alanında önemli bir rol oynamaktadır ve organizasyonların dijital varlıklarını korumalarını sağlamak için kapsamlı bir çerçeve sunmaktadır. Bilgi güvenliği, günümüz dijital çağında her zamankinden daha önemli hale gelmiştir ve ISO 27001 gibi standartların entegrasyonu, organizasyonların bilgi güvenliği yönetim sistemlerini daha güçlü hale getirmekte ve potansiyel tehditlere karşı savunmalarını artırmaktadır (Wu et al., 2021:3). ISO 27001, organizasyonların bilgiye dayalı tehditlere karşı daha dirençli olmalarını sağlarken, aynı zamanda müşteri verilerinin güvenliğini de garanti eder.

ISO ve Toplumsal Fayda

ISO standartlarının uygulanması, sadece işletmelerin değil, aynı zamanda toplumların genel refahı üzerinde de büyük bir etki yapmaktadır. ISO 14001 çevresel yönetim sistemi gibi standartlar, çevresel sürdürülebilirliği artırmanın yanı sıra, toplumsal sorumluluğu da vurgulamaktadır. Bu sertifikalar, bir şirketin çevreye verdiği zararı azaltmak için somut adımlar attığını gösterir.

Bu bağlamda, ISO’nun sağladığı çevresel yönetim sistemleri, sadece işletmelerin değil, aynı zamanda toplumun sağlığı ve güvenliği üzerinde de olumlu etkiler yaratmaktadır (Alnavis et al., 2021:134). Ayrıca, ISO’nun sağlık ve güvenlik alanındaki standartları da önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin, OHSAS 18001 gibi sağlık ve güvenlik yönetim sistemleri, iş yerlerinde çalışanların güvenliğini sağlamak için süreçlerin geliştirilmesine yardımcı olur.

Bu tür standartlar, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının azaltılmasına yönelik çözümler sunar ve bu da iş gücü verimliliğini artırır. Aynı zamanda, bu standartlar iş yerlerindeki çalışma koşullarını iyileştirerek, çalışan memnuniyetini ve motivasyonunu artırır. ISO’nun sağladığı bu tür uygulamalar, yalnızca ekonomik kazanç sağlamakla kalmaz, aynı zamanda toplumun genel refahının artmasına da katkıda bulunur. Sosyal sorumluluk açısından ISO, sadece ekonomik değil, çevresel ve sosyal sorumlulukların da yerine getirilmesini teşvik eder.

ISO ve Küresel Ölçekte Kalite

ISO standartları, küresel ölçekte kalite, güvenlik, sürdürülebilirlik ve verimlilik hedeflerine ulaşmada kritik bir araç olarak öne çıkmaktadır. Bu standartların benimsenmesi, organizasyonların rekabet gücünü artırırken, aynı zamanda toplumların çevresel, sosyal ve ekonomik alanlardaki iyileşmesini sağlar. ISO’nun sağladığı standartlar, işletmelerin sadece ekonomik kazanç elde etmelerini değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal sorumluluklarını yerine getirmelerini de sağlamaktadır. Bu kapsamda, ISO’nun oluşturduğu standartlar, işletmelerin küresel çapta sürdürülebilirliğe katkı sağlamalarına ve toplumsal refahı artırmalarına olanak tanır. ISO’nun rolü, yalnızca bireysel işletmelerin performanslarını iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda dünya genelindeki tüm toplumlar için daha iyi bir yaşam kalitesi yaratılmasına katkı sağlar (Zhao et al., 2020:9331; Alnavis et al., 2021:135).

Dr. Ahmet Yıldırım